Yazar "Erbay, Fatih" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 13 / 13
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe "Gölge kelime" terimi ve çağatayca sözlüklerdeki bazı gölge kelimeler(2010) Erbay, FatihBir sözlüğü hazırlayanların hatalarından ortaya çıkmış; gerçekte o dilde bulunmayan kelimeler şeklinde tanımlanabilecek olan „gölge kelimeler?, hemen her dilde yer almaktadır. Sözlükçülük bakımından Türk dili içerisinde önemli bir yere sahip olan Çağatay Türkçesinde de birçok „gölge kelime? örneği bulunmaktadır. Bu kelimeleri sayıca ifade etmek pek mümkün olmasa da bu konu üzerine yapılacak çalışmalarla sayının artacağı muhakkaktır. Bu makalede, öncelikle „gölge kelime? terimi üzerinde durulmuş; daha sonra Çağatay Türkçesi sözlüklerinde yer alan bazı „gölge kelime? örnekleri karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır.Öğe Kitâb-ı Garîbî’nin dil özellikleri(Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2021) Erbay, FatihBu çalışmada Uygur edebiyatının 19. yüzyıl temsilcilerinden Turdi Nâzım’ın Kitâb-ı Garîbî adlı eseri, ses ve şekil bilgisi bakımından incelenmiştir. İncelemeye esas eser önce transkripsiyonlu olarak Latin harflerine aktarılmış, daha sonra kelimeler ses ve şekil incelemesi yapılmak üzere dizinlenmiştir. Garîbî mahlasını kullanan Turdi Nâzım’ın eserinin el yazması nüshası hâlen bulunamamıştır. İnceleme yaptığımız eser ise H.1320 yılında (1902-1903) Bulgaristan’ın Şumnu şehrinde faaliyet yürüten Y. Avid Aranyan’ın matbaasında basılmış ve okuyucusuyla buluşmuştur. Kitâb-ı Garîbî gerek ses bilgisi gerekse şekil bilgisi bakımından incelenmesi gereken bir eserdir. Özellikle metinde karşımıza çıkan ses değişimleri eserin önemini Türk dili ile ilgilenenler için arttırmıştır. Turdi Nâzım eserine Kitâb-ı Garîbî demekle birlikte kitabın girişinde isim olarak “Ottuz Ėkki Eṣnāfıŋ Birbiri ile Gep Talaşḳanı” kaydı vardır. Dolayısıyla metinde otuz iki meslek grubuna dâhil kişilerin birbiri ile münakaşalarına yer verilmiştir. Bu münakaşalar Turdi Nâzım’ın şiir yeteneğini ortaya koymaktadır. Eser, aruzun fe‛ûlün/fe‛ûlün/fe‛ûlün/fe‛ül vezninde kaleme alınmıştır. Şairin aruz hâkimiyeti eserin değerini bir kez daha arttırmıştır. Eserin dilini Çağatay Türkçesinin son dönemine dâhil edebiliriz. Şairin kendi ağız özelliklerinin gerek yapı, gerekse kelime hazinesi olarak eserine katmasının önemli olduğunu düşünüyoruz.Öğe Muhammed Beg (Emânî)’in Şiilik inancına ait manzumeleri(2014) Erbay, FatihÇağatay Türkçesi, gelişim sahası olarak büyük bir coğrafyayı kapsamaktadır. Aslında bu gelişim sahasının dışında düşünülebilen Azerbaycan ve Anadolu’da da birçok şairin Çağatay Türkçesiyle eserler kaleme aldıkları bilinmektedir. 16. yüzyılda Bayburt’ta doğan ve bu- radan Safevî bölgesine göçüp edebî eserler veren Muhammed Beg’i (Emânî) de bu çerçe- vede değerlendirmekte yarar vardır. Çalışmamızda öncelikle, Emanî mahlasıyla şiirler yazan Muhammed Beg ve onun yaşadığı dönem hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra tespit edilebilen tek nüshası British Library’de olan Divan'ı ve bu Divan'ın arka kısmına eklenmiş, Emanî’nin sade bir dille kaleme aldığı şiirlerin bulunduğu varaklarda yer alan Şiilik inancına dair manzumeler değerlendirilmiştir. Bu manzumelerin bir kısmı Türk halk edebiyatı nazım türleri ve hece vezni kullanılarak yazılmıştır. Her ne kadar Çağatay Türkçesiyle yazılsalar da bir Anadolu Türkü olan Muhammed Beg’in şiirlerinde Oğuz Türkçesinin izlerini görmek mümkündür. Kendini Caferî veya Kızılbaş olarak tanımlayan Muhammed Beg, Hz. Ali ve On İki İmamdan biri olan İmam Ali Musa Rıza ile ilgili övgü dolu şiirler yazmıştır. Ayrıca Safevî hükümdarı I. Şah Abbas ve onun Tebriz’i fethi için kaleme aldığı şiirleri de bulunmaktadır.Öğe Nasreddin Hodja Jokes in Late Chagatai Turkish(Selçuk Üniversitesi, 2023 Nisan) Karaburgu, Oğuzhan; Erbay, FatihA great number of works have been created as instances of the joke/quip genre of oral tradition in almost all Turkish dialects with the character of Nasreddin Hodja, who is known not only in Western and Eastern Turkic languages but also all over the world. This study evaluates jokes included in the manuscript registered under No. 007 in the manuscript collection of the Chinghiz Aitmatov Institute of Language and Literature of the National Academy of Science of the Kyrgyz Republic, which is missing pages from the beginning and the end. Due to those missing pages, we do not know the date of publication. However, the language of the jokes belongs to Late Chagatai Turkish. In this study, we address the linguistic features of the Nasreddin Hodja jokes in the manuscript. The jokes contain certain sound changes because the language they were written in was experiencing a transition period. It can be said that the text was written during the transition period from Chagatai Turkish to Uzbek Turkish. An example from Uzbek Turkish has also been identified in relation to this situation (plurality 1st person imperative suffix -eylük/ -ylük). In addition, the affix +nI, which we encounter in recent Chagatai Turkish texts, is also found in the text. The conclusion of this work scrutinizes the linguistic material at hand.Öğe Şemseddin Sâmi’nin Kâmûs-ı Türkî’sindeki Çağatayca Kelimeler(Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 2021) Erbay, Fatih; Duyar, Hidayetİlk baskısı 1901 tarihinde İkdam gazetesi tarafından yapılan ve birçok yönden Türk sözlükçülüğünün yapı taşı durumundaki Kâmûs-ı Türkî, Şemseddin Sâmi’nin en önemli eserlerinden biridir. Bugüne kadar Türk dili ve tarihi alanında birçok çalışmaya temel olan Kâmûs-ı Türkî hâlâ üzerinde Türkologların çalışması gereken kaynak eserlerden biridir. Çalışmamızda Arnavutlar arasında Sami Fraşeri olarak tanınan ve çok sevilen Osmanlı aydını Şemseddin Sâmi’nin Kâmûs-ı Türkî adlı sözlüğünde Çağatayca notu düşülerek verilen kelimeleri inceledik. Bu kapsamda Kâmûs-ı Türkî’yi tarayarak Çağatayca notu düşülen kelimeler çıkarılmıştır. Bu kelimeler sözlükteki madde başlarına göre değil, Şemseddin Sâmi’nin madde içerisinde belirttiği imla ile çalışmaya aktarılmıştır. Çalışmamızda genel olarak Şemseddin Sâmi’nin Çağatayca anlayışını da ortaya koymaya çalıştık. Bu yüzden onun sözlüğün başında verdiği İfade-i Meram kısmında Doğu Türkçesi ve Çağatayca ile ilgili olan fikirlerini belirterek bu çerçevede sözlüğüne aldığı kelimelerin diğer Çağatayca sözlüklerdeki şekil ve anlam özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır.Öğe Tergibü'ş-Şalat'ın Çağatay Türkçesi ile Yazılmış Nüshası Üzerine(2006) Erbay, FatihBu çalısmada Çagatay Türkçesinin imlâ özelliklerini tam olarak görebilecegimiz Muhammed bin Ahmedü’z-Zâhid’e ait oldugu bilinen Tergibü’ş-Şalat adlı Çagatayca bir fıkıh kitabı incelenmistir. Giris kısmında Türkçe Fıkıh eserleri üzerine genel bir degerlendirme yapılmıs; daha sonra Ter&ibü’ş-Şalat ve onun müellifi hakkında bilgiler verilmistir.Öğe Tergibü'ş-Şalat’ın Çağatay Türkçesi ile yazılmış nüshası üzerine(Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2006) Erbay, FatihBu çalısmada Çagatay Türkçesinin imlâ özelliklerini tam olarak görebilecegimiz Muhammed bin Ahmedü’z-Zâhid’e ait oldugu bilinen Tergibü’ş-Şalat adlı Çagatayca bir fıkıh kitabı incelenmistir. Giris kısmında Türkçe Fıkıh eserleri üzerine genel bir degerlendirme yapılmıs; daha sonra Tergibü’ş-Şalat ve onun müellifi hakkında bilgiler verilmistir.Öğe Türçede 'tap-' fiilinin anlam ve özellikleri(Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, 2007) Erbay, FatihTap- fiili Türkçede yüzyıllar boyunca kullanılmış ve bu fiilden Türkçenin yapısına uygun yüzlerce kelime türetilmiştir. Türetilen bu kelimeler geniş Türk coğrafyasında birçok farklı anlamda kullanılmıştır. Bu çalışmada, Eski Türkçe dönemi eserlerinden başlayarak günümüze kadar tarihi ve çağdaş Türk lehçelerinin sözlükleri taranmış ve Türkçede anlam genişliğinin lokomotiflerinden biri olarak göreceğimiz tap- fiili ile bu fiilden türetilmiş yapıların anlam ve kullanım sahası incelenmeye çalışılmıştır. İnceleme sonunda iki farklı an~am dairesine ait tap- fiili tespit edilmiştir. Tap- fiilleriyle türetilmiş bu kelimeler, anlam özelliklerine göre ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.Öğe Türkçe Sözlük’ün ilk ve son baskısındaki batı kökenli kelimelere dair(Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2002) Erbay, FatihGün geçtikçe Batı kültürü ve Batı kökenli kelimelerle daha yakından tanışmaktayız. Bu çalışmada, Türkçemize giren kelimelerin durumu, ‘Türkçe Sözlük’ün ilk ve son baskısındaki şekillerine göre incelenmiştir. İlk ve son baskıda geçen yabancı kelimelerin sayısı, giriş dönemleri ve giriş şekilleri göz önüne alınarak karşılaştırma yöntemiyle genel bir yargıya ulaşılmaya çalışılmıştır.Öğe TÜRKÇE-ERMENİCE KELİME ALIŞVERİŞİ VE TAPAN KELİMESİ ÜZERİNE(2012) Erbay, FatihTürkler ve Ermeniler uzun yıllar boyunca birlikte yaşamışlardır. Bu birlikte yaşam her iki milletin diline de etki etmiş; bu iki dil arasında yüzlerce kelime alışverişi gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, hem Türkçede hem de Ermenicede aynı veya birine yakın anlamlarda kelimeleri üzerinde durulmuştur. Farklı Türk lehçelerinde anlamlarda Ermenice mi, Türkçe mi olduğu hakkında araştırmacılar birbirinden farklı görüşlere sahiptir. Çalışmada kelimenin Ermeniceden Türkçeye mi geçtiği yoksa Türkçeden Ermeniceye mi geçtiği değerlendirilmiştir.Öğe W. Radloff'un 'Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy' adlı eseri ve eserde geçen Çağatay Türkçesine ait kelimelerin incelenmesi(Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008) Erbay, Fatih; Toker, Mustafa`Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy', Türklük bilimiyle ilgilenen hemen herkesin yakından tanıdığı Wilhelm Radloff'un `Türk Lehçeleri Sözlüğü Denemesi'dir. Bu sözlüğü diğer lehçe sözlüklerinden önemli kılan birçok özellik bulunmaktadır. Radloff, Çağatay Türkçesine ait kelimeleri hazırlarken çok sayıda eser ve sözlükten yararlanmıştır. Bu yüzden onun sözlüğünde yer alan Çağatayca kelimeler, bu konu ile ilgilenen araştırmacılar için önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Wilhelm Radloff'un `Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy' adlı eserinde yer alan Çağatay Türkçesine ait kelimeler üzerinde durulacaktır.Öğe W. Radloff’un Sözlüğünde yer alan Çağatay Türkçesine ait kelimeler üzerine notlar(Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2009) Erbay, FatihWilhelm Radloff’un birçok Türk lehçesininden örnekler barındıran Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte (Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy) adlı eseri, Çağatay Türkçesi bakımından da önemlidir. Çağatay Türkçesine ait birçok kelimenin yer aldığı bu sözlük denemesi, çeşitli açılardan Türklük bilimi araştırıcılarının ilgisine muhtaçtır. Bu çalışmada, Wilhelm Radloff’un sözlüğünde yer alan Çağatay Türkçesine ait kelimeler farklı yönlerden incelenmiştir.Öğe W. Radloff’un Sözlüğünde Yer Alan Çağatay Türkçesine Ait Kelimeler Üzerine Notlar(2009) Erbay, FatihWilhelm Radloff’un birçok Türk lehçesininden örnekler barındıran Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte (Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy) adlı eseri, Çağatay Türkçesi bakımından da önemlidir. Çağatay Türkçesine ait birçok kelimenin yer aldığı bu sözlük denemesi, çeşitli açılardan Türklük bilimi araştırıcılarının ilgisine muhtaçtır. Bu çalışmada, Wilhelm Radloff’un sözlüğünde yer alan Çağatay Türkçesine ait kelimeler farklı yönlerden incelenmiştir.
