Yazar "Uygun, Muhsin" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 7 / 7
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Çağatay Türkçesiyle yazılmış Kâbûs-nâme tercümesi (İnceleme-transkripsiyonlu metin-dizin-ekler dizini)(Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019) Uygun, Muhsin; Toker, MustafaKâbûsnâme, 11. yüzyılda yazılmış nasihatnâme türünde bir eserdir. Keykâvus bin İskender bin Veşmgir tarafından kaleme alınan bu eser; iktisadî, tıbbî, siyasî, sosyal, eğitim, astronomi gibi birçok alanda faydalı bilgiler içermektedir. Aslı Farsça olan bu eser değişik saha ve coğrafyalarda Türkçeye çevrilmiştir. Bu çevirilerden yedisi Oğuz Türkçesiyle ikisi Çağatay Türkçesiyle yapılmıştır. Bu çalışmada British Museum'daki Çağatay Türkçesiyle yapılmış olan Kâbûsnâme tercümesi transkripsiyonlu olarak Latin harflerine aktarılmış; eserdeki dil bilgisi hususiyetleri imla özellikleri, ses bilgisi ve şekil bilgisi başlıkları altında tek tek işlenmiştir. Metnin söz varlığı Dizin başlığında verilmiş, eserde yer alan ekler ise Ekler Dizini başlığında gösterilmiştir. Eserdeki gramer yapıları ve eserin söz varlığı ortaya konularak son dönem Çağatay Türkçesi çalışmalarına katkı sunulması amaçlanmıştır.Öğe Çulluk Kapan lügati (İnceleme-metin-dizin)(Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014-01-08) Uygun, Muhsin; Toker, MustafaTezimizde Çulluk Kapan Lügati üzerine İnceleme-Metin-Dizin çalışması yapılmıştır. Arap harfli metin, çevriyazı alfabesine aktarılmış ve kelimelerin dizini yapılmıştır. Eserin inceleme kısmında dikkat çeken imlâ özellikleri ele alınmıştır. Bu çalışmayı yapmaktaki temel amacımız, eserin yazıldığı dönemde kullanılan, yaşayan kelimelerin durumunu ve eserin kelime hazinesini öğrenmekti. Bu amaç doğrultusunda eseri baştan sona inceleyip, söz varlığını çıkardık. Çalışmayı yaparken klasik yöntemleri kullandık. Yani daha önce bu alanda yapılan çalışmaları gözden geçirip, birtakım eserlerin inceleme ve dizin kısımlarını örnek alarak çalışmamızı şekillendirdik. Elde ettiğimiz sonuçlar bizi memnun etti. Yazılı kaynaklarda rastlanmayan imlâ özelliklerine ve eserin yazıldığı dönemi konu alan sözlüklerde yer almayan yüzden fazla kelime tespit ettik. Yeni kelimelerin bulunmuş olması bilim dünyası için faydalı bir durumdur. Eserin yazıldığı döneme ışık tutacağı kanaatindeyiz. Çünkü yazım tarihi itibariyle Eski Anadolu Türkçesi dönemini kapsayan eserde dönem özelliklerini yansıtmanın yanında, dönem özelliklerine aykırı olan durumlarla da karşılaşılmıştır. Bu özelliklerinden dolayı çalışmamızın bilim dünyasına faydalı olacağı düşüncesini taşımaktayız.Öğe Cümcümenâme'nin Çağatay Türkçesiyle yapılmış bir çevirisi(Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2017) Toker, Mustafa; Uygun, Muhsinİlk örneğini Harezm sahasında gördüğümüz Cümcümenâme, Anadolu sahasında Kesikbaş Hikâyesi veya Destanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Muhteva olarak örtüşen bu eserlerin yazıldığı sahalara göre farklı dil özellikleri gösterdikleri bilinmektedir. Gerek Harezm sahasındaki ve gerekse Anadolu sahasındaki aynı konulu bu eserlerin manzum oldukları da bilinmektedir. Bu yazıyla tanıtmaya çalışacağımız Çağatay sahasına ait olan eser ise diğerlerinden farklı olarak mensur şekilde kaleme alınmıştır. Katalog kaydında 18. yüzyıl eseri olduğu belirtilen Çağatayca Cümcümenâme’nin kim tarafından yazıldığı veya istinsah edildiği, nerede ve ne zaman kaleme alındığı gibi hususlar bilinmemektedir. Paris’te Biblioteque Nationale’de muhafaza edilen yazma, Kâşgar sahasında istinsah edilmiş olmalıdır. Eser, 16 varaktan ibaret olup yukarıda da ifade edildiği üzere mensur olarak kaleme alınmıştır. Eserin konusunu, Cümcüme Sultan'ın Allahu Teala'ya iman etmemesi sonucu cehennemde şahit olduğu şeyler ve orada maruz kaldığı azaplar oluşturmaktadır. Eserin kahramanları Cümcüme Sultan ile Hz. İsa'dır. Eserde, ölüm, kabir hayatı ve cehennem hakkındaki tasvirler dikkat çekicidir. Eserin, dil özelliklerinden hareketle Çağatay Türkçesinin son dönemine, klasik sonrası döneme ait olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ayrıca yazmada Yeni Uygur Türkçesine ait birtakım unsurların görülmesi, eserin son dönem Çağatay Türkçesine ait olduğunu göstermektedir.Öğe Ferheng-i Şuʿûrî'de Yer Alan Çağatay Türkçesine Ait Söz Varlığı -Fiiller-(Selçuk Üniversitesi, 2023 Ağustos) Uygun, Muhsin; Küçükballı, Fatih NumanFerheng-i Şuʿūrî; 17. yüzyılda, Osmanlı sahasında, Şuʿûrî Hasan Efendi tarafından Farsça-Türkçe sözlük geleneği doğrultusunda oluşturulmuş bir eserdir. Farsça madde başı olarak yer alan sözcükler açıklanmış, anlam verildikten sonra sözcüğün Arapça, Osmanlı Türkçesi ve Çağatay Türkçesindeki karşılıkları gösterilmiştir. Sözlük bu özelliğiyle büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada eserde yer alan fiiller üzerinde durulmuştur. İlk olarak Çağatay Türkçesine ait olduğu ifade edilen fiiller taranıp listelenmiş, ardından bu fiillerin Çağatay Türkçesi sözlüklerinde var olup olmadığı, var ise hangi anlamlara sahip olduğu, ses ve anlam değişimine uğrayıp uğramadığı gibi hususlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın Çağatay Türkçesi araştırmalarına ve söz varlığı çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Öğe Kemal Tahir'in Devlet Ana Romanından Hareketle Göre Edatının Söz Dizimindeki Kullanılışı Ve Anlam Özellikleri(Selçuk Üniversitesi, 2016) Uygun, Muhsin; Toker, MustafaEdatlar (çekim edatları), Türkçenin ilk yazılı kaynaklarından beri cümle kuruluşuna katılan, kelimeler arasında çeşitli anlam ilişkileri kuran görevli kelimelerdir. Yazıda edat terimi dar anlamıyla, çekim edatı (ilgeç) karşılığında kullanılmıştır. Edatlar (çekim edatları), cümle içinde "edat grupları"nı oluşturmakta ve cümlede zarf, sıfat ve isim görevi üstlenirler. Anlamsal olarak bakıldığında bu kelime türünün (çekim edatının) cümleye sebep, miktar, durum vb. anlamlar kattığı görülür. Bu çalışmada, Kemal Tahir'in Devlet Ana adlı romanından hareketle, göre edatının kullanımı ve cümle içindeki anlam özellikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.Öğe A TRANSLATION OF CUMCUMENAME IN CHAGATAI TURKISH(SELCUK UNIV, INST TURKISH STUDIES, 2017) Toker, Mustafa; Uygun, MuhsinCumcumename, that we saw the first sample in Harezm area, appears as Kesikbas story or epic. It is known that these literary Works that overlap as content shows different language features according to fields they have been written. It is known that these the same subject literary Works whether at Harezm area or Anatolian area are written in verse. This work, that Chagatai area belongs, is written as more different than others as prosaic. It is not known that Cumcumename belongs to Chagatai area in catalog record in 18th century by whomever is written or is editted when and where is written. The manuscript that is kept in that is editted Biblioteque Nationale of Paris must be that editted in Kasgar area. The manuscript that is 16 foils, as it mentioned above is written as prosaic the content of the literary work is: perditions Cumcume sultan has been exposed and things she witnessed in the hell as a result of not believing in god the heroes of literary work is Cumcume Sultan and prophet Isa depiction of death life of grave and hell in the work is striking. Considering the language characteristics of the work it is not incorrect that the last period of Chagatai Turkish belongs to the period after classical. Visualization of some elements that belongs to New Uigur Turkish in the manuscript shows that this literary work belongs to last term Chagatai Turkish.Öğe Türkiye Türkçesi Söz Dizimi(Selçuk Üniversitesi, 2016) Uygun, MuhsinBir dilde var olan kelimelerin bir grup veya cümle oluşturacak biçimde bir araya gelmelerinin kaidelerini, bu grupların cümle ve söz içindeki görevlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini, sıralanışını ve cümle yapılarını inceleyen dil bilgisi dalına söz dizimi denir. Söz dizimi çalışmalarındaki temel amaç, cümleyi oluşturan kelime gruplarını ortaya çıkarmak, kelime gruplarının oluşumlarını incelemek ve cümleyi öge yönünden değerlendirmektir.
